Contaminatie kan overal in het productieproces van diervoeders en premixen optreden. Vanaf de inname tot aan de verpakking kan ongewenste vermenging van componenten op tal van manieren ontstaan. Het is dan ook van belang dat diervoederproducenten en zeker ook producenten van premixen ruime aandacht besteden aan het onderwerp contaminatie. Hoe kan contaminatie worden voorkomen? Ik heb een overzicht gemaakt van de quick wins die het contaminatierisico helpen te voorkomen bij elke stap van het productieproces, zodat een zuiver eindproduct wordt verkregen.

Door Tim Broeke - Project Sales Engineer, KSE Process Technology B.V.

Productinname
Pneumatische transportsystemen worden vaak gebruikt voor de opname van grondstoffen. Aangezien grondstoffen na een reinigingscyclus in filters kunnen achterblijven en vervolgens vrijkomen tijdens de volgende reinigingscyclus, kan hierbij het best gebruik worden gemaakt van speciale pneumatische persleidingen en speciale filters voor elke opslagsilo.

Silo's
Bij het opslaan van grondstoffen in silo’s, moet ervoor worden gezorgd dat ze gemaakt zijn van antistatisch materiaal dat eenvoudig kan worden gereinigd. De uitvoering van de wand moet geschikt zijn voor kleverige en/of slecht stromende stoffen. De hoeken van de trechter moeten minimaal 70 graden zijn om stromingsproblemen van kritische producten tegen te gaan. Extreem besmettelijke producten kunnen direct vanuit de silo worden gedoseerd; dit kan echter alleen indien nauwkeurigheid niet al te belangrijk is. In dat geval heb je geen bunker tussen silo’s nodig en bijvoorbeeld een menger, die het contaminatierisico als gevolg van restproduct in de bunker vermindert.

Doseerinstrument
Doseerinstrumenten mogen slechts een minimale hoeveelheid productresten bevatten nadat de silo is geleegd. Zij mogen het product niet samendrukken of tegen de silowand persen, omdat het product zich hierdoor kan ophopen en een slechte productstroom kan veroorzaken. Denk aan het FIFO-principe en massastroming. Het doseerinstrument moet ook eenvoudig te reinigen zijn. Geen van deze problemen mag toenemen als gevolg van slijtage tijdens normaal gebruik, wat wel het geval kan zijn bij het gebruik van doseerschroeven.

Weegbunker
Contaminatie in weegbunkers kan worden voorkomen door de kleefeigenschappen van bunkerwanden tot een minimum te beperken door gebruik te maken van kloppers, trillers en coatings. Een andere oplossing is om de bunker van flexibele rubberen materialen te vervaardigen. Zorg ervoor dat het eigenlijke oppervlak van de bunker zo klein mogelijk is. Het opslaan van producten in een grote silo vereist vaak een grote bunker aan de onderkant om het gehele siloblok te dekken. Hoe groter de bunkerruimte echter, hoe gemakkelijker kleverige en statisch gevoelige producten in de bunker kunnen achterblijven na het lossen. Dit resulteert in contaminatie over verschillende batches. Door onder de silo’s een kleinere beweegbare bunker te gebruiken, is de bunkerruimte geminimaliseerd en is dit type contaminatie verminderd.

Weegbunkers zijn vaak uitgerust met (actieve) stofafzuiging om retourlucht weg te leiden. Men kan zich op twee manieren ontdoen van het afgezogen stof: het stof terugvoeren naar de bunker na het doseren van alle benodigde ingrediënten, of het stof weggooien. Als de producten niet gevoelig zijn voor contaminatie, kan het stof worden teruggevoerd naar de bunker; anders is het beter het weg te gooien. Denk goed na over uw keuze: het weggooien van (chemische) producten kan een kostbare aangelegenheid zijn!

Intern Transport
Om contaminatie in intern transport tot een minimum te beperken, wordt aanbevolen om zo min mogelijk gebruik te maken van conventionele mechanische horizontale transportsystemen, zoals kettingbanden. De voorkeur gaat uit naar transport door zwaartekracht, bijvoorbeeld leidingwerk met een hellingshoek van 65-70º ten opzichte van het horizontale vlak, uitgerust met trillers en/of kloppers om stromingsproblemen en restproduct te voorkomen. In extreme gevallen kan het transportsysteem gebruik maken van een combinatie van flexibel leidingwerk en trillers om eventueel klevend restproduct tot een minimum te beperken. Het is essentieel dat het leidingwerk kort wordt gehouden, hoewel dit helaas niet altijd mogelijk is.

Om een contaminatievrije verzameling batches en transportoplossing te kunnen leveren wordt geadviseerd om gebruik te maken van beweegbare bunkers met de omvang van een volledige batch, één bunker per specifieke contaminatiegroep. Verwerking kan handmatig of geautomatiseerd plaatsvinden. Het automatiseren van het containersysteem bespaart personeelskosten en handmatig transport zoals vorkheftrucks. Een geautomatiseerd containertransportsysteem wordt financieel interessant als de cyclusduur van de batches kort is en de productiecapaciteit een groot aantal bewegingen oplegt.

Handstort-station
Zelfs bij het handmatig storten kan contaminatie een probleem zijn. Misschien ligt dit enigszins voor de hand, maar het gebruik van speciale stations voor handmatig storten voor verschillende contaminatiegroepen biedt een eenvoudig uitvoerbare oplossing tegen contaminatie. Vanzelfsprekend wordt hierbij geadviseerd om eventueel afgezogen stof weg te gooien. Stations voor handmatig storten moeten op het laatst mogelijke punt in het productieproces worden geplaatst zodat eventuele gevoelige of ook medische producten niet de gehele productielijn hoeven te doorlopen. Voeg handmatig additieven direct in de menger toe, of zelfs vlak voor het verpakken, met behulp van speciale ‘end-of-line’ mengoplossingen.

Menger
Om contaminatie in de menglijn te voorkomen, kunnen speciale mengers voor elke contaminatiegroep worden gebruikt. Indien de benodigde capaciteit van de fabriek de inzet van meerdere menglijnen niet rechtvaardigt, kan zorgvuldige planning van kritische batches onder niet-kritische productiebatches het reinigingswerk minimaliseren. Stof dat door de filterinstallatie op de menger is afgezogen, mag niet worden teruggevoerd naar de menger bij het verwerken van kritische ingrediënten. Indien reiniging absoluut noodzakelijk is, kan gebruik worden gemaakt van speciale Cleaning in Place (CIP)-mengers. Deze kunnen worden gedemonteerd met behulp van speciale geleiding en rails voor de zware onderdelen, wat het karwei een stuk gemakkelijker maakt.

Verpakkingslijn
Scheiding van contaminatiegroepen in de verpakkingsfase kan worden ingepast met behulp van meerdere verpakkingslijnen. Tijdens het reinigen van de ene verpakkingslijn, kan de productie worden voortgezet met de andere lijn. Het gebruik van een eenvoudige big bag-vulinstallatie kan de verpakkingslijn ook ontlasten en zorgt ervoor dat de productie tijdens het reinigen door loopt.